Oyun topunu duvara çarptığımızda bizlere geri teper. Hoşumuza giden bu top oyununu bir kere değil, birkaç defa duvara çarparak tekrarlarız. Bu bir oyun..

Peki, vicdanlarımız,  bahsettiğim oyuna benzer. Her hangi bir davranışımız yani yaşam felsefemize ters diye görülen yapılan bir eylem “ yanlış” betimlediklerimizi kişisel olarak pratize ettiğimiz de o eylem top gibi vicdanlarımıza çarpar. İnce hassas duygularımıza çarpınca tepkisiz kalamaz. Vicdan kendine özgü ilkesel kurallarıyla istikrarlı paradigması gereği yanlışı tasvip etmez. Bundan reaksiyonlarını ortaya koyar.

Vicdan paradigması edilgen sosyokültürel ve din faktörlüdür. Ayrıca ailemizde aldığımız ahlaki ve inançsal eğitim sonucu biçimlendirilmektedir ve bu biçimlendirilme sonucu doğru yanlış, iyi kötü diye öğrendiklerimize  göre yaşarız. Bu eksen doğrultusundan “etik “ ,”ahlak” kuramlarını ödev olarak benliğimize kaçınılmaz ilkeleri özümsenmişizdir.

Vicdanlarımızın boynunda asılı duran kanıksanmış bildirgeler ihlali söz konusu olduğunda içsel sızı ağrıları baş gösterir, tepinip durur. Üyesi olduğumuz toplum ve coğrafyaların vicdan üzerindeki tahakkümsel şekillendiriciliği bireyin  “doğru yanlış” diye davranışlarını belirler ki toplumda uyum kabulün ön şartıdır.

Sözlük anlamı olarak:  “Vicdan, bireyde veya ahlakı özne yada failde var olan doğru yanlış duygudur. Kelime anlamı ise: Vicdan, kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten (duygu), kişinin kendi ahlakı değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç. Tüm insanlar dünyaya, kafa ile yüreklerinde bir iç mahkeme ile gelirler.  Bunun adına vicdan denir “ ( A. Baysan)

Felsefe Terimleri Sözlüğü: Kişinin tasarladığı ya da yapmakta olduğu davranışlarının uygun olup olmadığını kestirmesini sağlayan törel değerlerinin dizginleştirilmiş durumu.

         Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji ve Mantık terimi olarak vicdan;

1)    Eylem ve davranışlarımızı ahlaki yönden değerlendiren yeti, içimizdeki bir çeşit mahkemedir.

2)    Ahlaki bilinç, iyi ve kötü üzerine bilinç. İyi ve kötünün, doğruyla yanlışın ne olduğu üzerindeki duygu.