DÜRÜSTLÜK, HAKKANİYET VE FİLOZOF OLMAK

Doğan Göçmen 

(Filozofu filozof yapan, diploma ve çakma dereceler değildir. İnsanı insan yapan neyse, filozofu filozof yapan, bilimciyi bilimci yapan, akademisyeni akademisyen yapan da herşeyden önce odur: Ahlak!)

"Rousseau’ya göre bilimlerden, insanın kendisini bilmesine hizmet eden bilimler en önemli bilimlerdir. Zira bu bilimler insanı kendi kendisiyle daha doğrudan yüzleştirir, insanı kendisiyle yüz yüze getirir. Böylece insan kendisine aynada bakar gibi bakar. Bakan da bakılan da kendisidir. Bu bakış, insanın kendisini bilmesinin önkoşuludur. Bu bakışı mümkün kılan bilimler, böylelikle insanın kendisini bilmesini sağlar. Rousseau açısından bu bilimlerin neden en faydalı veya daha doğrusu en önemli bilim olduğu sorusunu yanıtlamak için, insanın kendisini bilmesinin neden önemli olduğu sorusunu yanıtlamak gerekmektedir. Vereceğimiz yanıt aynı zamanda bu bilimlerin neden önemli olduğu sorusuna da bir yanıt olacaktır.

Rousseau, Delfi Tapınağı’nın girişindeki gnṓthi seautón yazıtında ifadesini bulan ‘kendini bil!’ buyruğunun, en önemli ve aynı zamanda en zor olan bir buyruk olduğunu belirtir. Söz, yedi bilgeden birisi olarak kabul edilen Spartalı Klion’a atfedilir. Fakat düşünce ilk defa

Efesli Herakleitos tarafından dile getirilmiştir. Bir fragmanında Herakleitos şöyle der: “Kendini bilmek ve akıllı olmak, tüm insanlara verilmiştir.” Burada kendini bilmek ve akıllı olmak birbirini şart koşuyor. Bu bakımdan kendini bilmek ve akıllı olmak, doğru düzgün düşünüp, doğru düzgün davranabilmek anlamına gelmektedir. Akıllı olmanın önkoşulu, insanın kendisine dair kapsamlı bilgisidir. Ancak bu bilginin ışığında insan, düşüncelerine sistematik bir düzen kazandırabilir, duygularına şekil verebilir ve tutkularını yönlendirebilir. Peki, burada akıllı olmak ne anlama gelmektedir?

İnsanların davranışları nedensiz değildir ve bir sonucu elde etmeyi amaçlar. Nedenler genellikle insanların gidermeyi arzuladıkları gereksinimlerdir. Gereksinimleri gidermek, mutlu olmak ve özgürleşmek anlamına gelmektedir. Amaca uygun yol, yöntem,

araçlar ve gereçler edinmek ve geliştirmek zorundadırlar. Akıllılık, bütün bunların, neden ve istenen etkinin, araçların amaç ile uyumluluğunda kendini gösterir."

 

https://www.academia.edu/32219852/Neşet_Ertaş_Rousseau_veya_Kendini_Bil_Emrinin_Felsefi_Anlamı_Nedir